‘De belangrijkste vraag moet zijn: worden kinderen er beter van?’

Wim Ludeke schetst graag eerst de context: “Toen aan het eind van de jaren nul de raden werden opgericht – de PO- en VO-raad – heeft het speciaal onderwijs getracht een eigen sectorraad op te richten. Dat mislukte omdat er te veel strijdige belangen waren. Het belang van een collectief was nog niet voldoende doorgedrongen. Wel bedongen we dat er iemand van Lecso (de voorganger van de Sectorraad GO, red.) werd toegevoegd aan het bestuur van de PO-Raad. Dat werd ik. Zo was ik vanaf het begin nauw betrokken bij de invoering van passend onderwijs.” 

Passend onderwijs als financieel beheersingssysteem

Het hoofddoel van passend onderwijs werd al snel: het kleiner maken van het speciaal onderwijs, zo merkte hij. “Er moest grip komen op de open-eindfinanciering van het SO. Passend onderwijs werd op die manier een financieel beheersingssysteem in plaats van een ideëel project om segregatie In het onderwijs tegen te gaan. Wij vinden dat het gesprek moet gaan over het verbreden van de toegang tot regulier onderwijs. Wij merken dat een visie daarop ontbreekt. Er zou geen onderscheid meer moeten zijn tussen regulier en speciaal onderwijs. Het gaat om het vergroten van de expertise van de leerkracht zodat meer kinderen met een ondersteuningsvraag geholpen kunnen worden. Dat gesprek wordt nu onvoldoende ­gevoerd.”

‘ Wij vinden dat het gesprek moet gaan over het verbreden van de toegang tot regulier onderwijs.’

Wat verandering in de weg zit, is onder andere de governance van samenwerkingsverbanden. Samenwerkende schoolbesturen vormen het bestuur. Het samenwerkingsverband is daarmee in veel gevallen een loopjongen van de schoolbesturen geworden, vindt Ludeke. Bovendien zit er een perverse financiële prikkel in het systeem: iedere plaatsing op een school voor gespecialiseerd onderwijs gaat direct ten koste van het budget dat beschikbaar is voor de ondersteuning op andere scholen. Ludeke noemt dit een weeffout in het systeem. Als dit niet verandert, zal passend onderwijs nooit gaan werken. 

Altijd relevant

Met Dick Rasenberg werkte hij voor het eerst intensief samen in de periode dat het gedoogkabinet Rutte I het VVD-voorstel overnam om 300 miljoen weg te halen bij het SO om een prestatiebeloning in te kunnen voeren voor docenten. Er kwam een enorme lobby op gang, ­uitmondend in een grote demonstratie van 54.000 ­onderwijsprofessionals in de Amsterdam Arena. “Deze operatie zou het einde hebben betekend van het SO. Pas toen het kabinet viel in 2012 ging de maatregel van tafel.”
Dick Rasenberg was intussen begonnen met de voorbereidingen voor de implementatie van passend onderwijs. “Ik heb hem leren kennen als iemand die enorm veel werk verzet en weet waar hij het over heeft. In besprekingen hoor je hem niet zoveel. Hij luistert goed en op cruciale momenten trekt hij het dan naar zich toe en zegt: zal ik een voorstel maken? Er komt dan een stuk dat altijd relevant is.”